1.2 อาคารนิทรรศการดาราศาสตร์ จัดแสดงในรูปแบบชุดการเรียนรู้ดาราศาสตร์แบบมีปฏิสัมพันธ์ เพื่อให้ผู้เข้าชมได้เรียนรู้ เสมือนจริง ประกอบด้วยนิทรรศการทั้งหมด 14 โซน ได้แก่
- สเปกตรัมกับการค้นพบทางดาราศาสตร์ | - การสังเกตการณ์ดวงอาทิตย์ |
- การรวมแสงของกล้องโทรทรรศน์ | - น้ำหนักบนดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ |
- การหักเหของแสง | - แสงกับภาพถ่ายดาราศาสตร์ |
- การรวมสีของแสง | - อุกกาบาต |
- การเกิดเฟสของดวงจันทร์ | - ความสำคัญของขนาดรูรับแสงของกล้องโทรทรรศน์ |
- การหมุนรอบตัวเองของดาวเคราะห์แก๊ส | - การสำรวจดวงจันทร์ |
- หลุมดวงจันทร์ | - ฤดูกาลและการโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์ |
1.3 อาคารหอดูดาว ประกอบด้วยโดมไฟเบอร์กลาสทรงคล้ายเปลือกหอยขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 18 ฟุต ภายในติดตั้งกล้องโทรทรรศน์สะท้อนแสงขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.7 เมตร เป็นกล้องโทรทรรศน์หลักสำหรับงานวิจัยทางดาราศาสตร์ ควบคุมการทำงานด้วยคอมพิวเตอร์มีอุปกรณ์ถ่ายภาพแบบซีซีดีสำหรับเก็บบันทึกข้อมูลทางดาราศาสตร์เพี่อใช้ในการศึกษาวิจัย และมีช่องมองภาพเพื่อให้ผู้เข้าชมได้ส่องดูวัตถุท้องฟ้าต่าง ๆ ที่น่าสนใจ นอกจากนี้ สามารถเชื่อมต่อกับอุปกรณ์สำหรับงานวิจัยทางดาราศาสตร์ อาทิ สเปกโทรกราฟ และเครื่องมือทาง ดาราศาสตร์อื่น ๆ เป็นต้น
1.4 อาคารศูนย์การเรียนรู้ดาราศาสตร์ อาคารสำหรับจัดกิจกรรมการเรียนรู้ อบรม บรรยาย จัดค่ายดาราศาสตร์ และจัดแสดงนิทรรศการดาราศาสตร์
1.5 แบบจำลองวงโคจรของระบบสุริยะ ( Planet Walk ) แนวคิดการออกแบบต้องการให้เกิดการเรียนรู้ดาราศาสตร์ระหว่างการเดินชมบริเวณโดยรอบและเนื่องจากระบบสุริยะเป็นพื้นฐานของดาราศาสตร์เป็นสิ่งที่ผู้คนคุ้นเคย จึงนำระบบสุริยะมาผนวกเข้ากับส่วนต่าง ๆ ของหอดูดาวฯ เพื่อให้เข้าใจเรื่องราวของพื้นที่ได้ง่ายขึ้น
อาคารฉายดาวเปรียบเสมือนดวงอาทิตย์ที่เป็นจุดศูนย์กลางของระบบสุริยะ เป็นจุดศูนย์กลางถ่ายทอดเรื่องราวของดาราศาสตร์ให้กับผู้สนใจ และรายล้อมด้วยดาวเคราะห์ดวงต่างๆ
1.6 สโตนเฮนจ์จำลอง สโตนเฮนจ์ เป็นวงกลมที่ใช้ในการสังเกตตำแหน่ง ขึ้น-ตกของดวงอาทิตย์ ในวันครีษมายันที่กลางวันยาวที่สุด ดวงอาทิตย์จะขึ้นเหนือขอบฟ้าบริเวณที่แนวเกือกม้าหันไปพอดี และในวันเหมายันที่กลางวันสั้นที่สุด ดวงอาทิตย์จะตกบริเวณกึ่งกลางผ่านช่องของเกือกม้าพอดี การสังเกตตำแหน่งดวงอาทิตย์ขึ้นจากกึ่งกลางสโตนเฮนจ์นี้ จึงทำให้มนุษย์ยุคโบราณสามารถคำนวณได้ว่าหนึ่งปีมี 365 วัน และทำนายได้ว่าฤดูกาลจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร
สำหรับสโตนเฮนจ์จำลองนี้ เป็นสโตนเฮนจ์ที่ย่อส่วนลงมาเหลือเพียงหนึ่งในสาม แล้วหันทิศทางให้สอดคล้องกับ ละติจูด 13.6°N ซึ่งเป็นที่ตั้งของหอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบพระชนมพรรษา จังหวัดฉะเชิงเทรา
1.7 สัมราฏยันตระจำลอง สัมราฏยันตระ ( Samrat Yantra ) ที่นำมาจำลองในที่นี้ เป็นหอสังเกตการณ์เก็บข้อมูลทางดาราศาสตร์ เครื่องมือนี้ทำหน้าที่เป็นนาฬิกาแดดเพื่อบอกเวลา เป็นหนึ่งในอนุสรณ์จากอนุสรณ์สถานยันตระมันตรา (Jantar Mantar) ซึ่งเป็นบริเวณรวบรวมสถาปัตยกรรม ซึ่งมีจุดประสงค์เพื่อการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์ สร้างโดยมหาราชสะหวายจัย สิงห์ เสร็จเมื่อปี ค.ศ. 1738 ตั้งอยู่ที่เมืองชัยปุระ (Jaipur) ประเทศอินเดีย
การทำงานของนาฬิกาแดดทั่วไป ประกอบด้วยตัวเข็ม (gnomon) เพื่อทอดเงาลงบนฉาก มีขีดบอกเวลา สำหรับสัมราฏยันตระจำลองนี้ ตัวเข็มทำขึ้นจากพื้นลาดเอียง เป็นมุมเท่ากับละติจูดของผู้สังเกต (13.6°N สำหรับ หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบพระชนมพรรษา จังหวัดฉะเชิงเทรา) ชี้ไปยังทางทิศเหนือ มีฉากรับเป็นวงกลมเอียงตามกับเข็ม การที่เข็มเอียงเท่ากับละติจูดนี้ ทำให้พื้นลาดชี้ไปในทิศทางที่ขนานกับแกนหมุนของโลก เงาของดวงอาทิตย์จะทอดไปเป็นวงกลมรอบๆ พื้นเอียงนี้ ไม่ว่าดวงอาทิตย์จะอยู่ในพิกัดใดๆ ก็ตามบนท้องฟ้า
เวลาที่นาฬิกาแดดบอกได้ ก็คือเวลาสุริยคติท้องถิ่น เช่น ณ เวลาสุริยคติท้องถิ่น 12.00 น. ดวงอาทิตย์ จะอยู่บริเวณเส้นเมอริเดียนพอดี และเงาของสัมราฏยันตระจะหดสั้นที่สุดและไม่ทอดลงบนฉากรับ แต่อย่างไรก็ตาม เวลาบนนาฬิกาที่เราใช้นั้นเป็นเวลามาตรฐานประเทศไทย เป็นการเทียบเวลาสุริยคติท้องถิ่นเฉลี่ยที่เส้นลองจิจูด 105° (บริเวณจังหวัดอุบลราชธานี) และยังไม่ได้คำนึงถึงวงโคจรที่เป็นวงรีของโลกที่ทำให้เวลาสุริยคติ คลาดเคลื่อนกับเวลามาตรฐานบ้างเล็กน้อยตามรอบของปี
1.7 กำแพงภาพวาดดาราศาสตร์
1.8 ลานดูดาวสำหรับจัดกิจกรรมทางดาราศาสตร์ ลานดูดาวสำหรับจัดกิจกรรมสังเกตวัตถุท้องฟ้า หรือปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ต่างๆ ความจุประมาณ 1,500 คน
1.9 ลานกางเต็นท์ ลานกว้างสำหรับให้ผู้เข้าร่วมกิจกรรมกางเต็นท์พักค้างแรม เมื่อเข้าร่วมกิจกรรมค่ายดาราศาสตร์และ กิจกรรมสังเกตปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์
1.10 สวนพฤกษศาสตร์หอดูดาว หอดูดาวเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา ฉะเชิงเทรา ได้รับการสนับสนุนจากบริษัทโตโยต้า มอเตอร์ (ประเทศไทย) จำกัด และบริษัทจัดการและพัฒนาทรัพยากรน้ำภาคตะวันออกจำกัด (มหาชน) จัดสร้างสวน พฤกษศาสตร์บริเวณรอบหอดูดาว ทั้งสวนพฤกษศาสตร์พันธุ์พืชกินได้ และสวนพฤกษศาสตร์พันธุ์พืชทางศาสนา พร้อมระบบท่อส่งน้ำ ภายใต้การดำเนินงานของมูลนิธิสันติธรรมมาธร เพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้ธรรมชาติควบคู่ไปกับการเรียนรู้วิทยาศาสตร์