โครงการอบรมวิชาการ

“สารัตถะเอกสารดาราศาสตร์สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น : กรณีศึกษาเรื่องระบบเวลา ปฏิทิน และอุปราคา”
ระหว่างวันที่ 6-7 มิถุนายน พ.ศ. 2566

ณ อาคารท้องฟ้าจำลองและนิทรรศการ ห้องแอนโดรเมดา อุทยานดาราศาสตร์สิรินธร จังหวัดเชียงใหม่

1.หลักการและเหตุผล

        เอกสารดาราศาสตร์ยุคก่อนการพิมพ์ บันทึกด้วยมือเป็นเอกสารลายลักษณ์ ได้แก่ สมุดไทย สมุดฝรั่ง พับสา พับหัว ใบลาน เป็นต้น ซึ่งเป็นเอกสารที่มีการใช้งานเฉพาะด้าน และส่วนใหญ่มีการเก็บรักษาไว้ในหน่วยงานราชการหรือเอกชนเป็นการเฉพาะ สำหรับการบันทึกเรื่องราวด้านดาราศาสตร์ จะมีเรื่องที่นิยมคัดลอกเพื่อการใช้งาน เช่น ปฏิทินสำหรับนัดหมายทางราชการ คัมภีร์สุริยยาตร์สำหรับคำนวณตำแหน่งดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดาวเคราะห์สำหรับงานปฏิทินและโหราศาสตร์ คัมภีร์สารัมภ์สำหรับการคำนวณปรากฏการณ์สุริยุปราคาและจันทรุปราคา ตำราดาวนักษัตรฤกษ์สำหรับเรียนรู้ตำแหน่งดาวฤกษ์ต่าง ๆ บนท้องฟ้า ตำราฤกษ์บน สำหรับพยากรณ์นิมิตต่าง ๆ (Phenomena) ที่เกิดขึ้นบนท้องฟ้า ตำราสงกรานต์และราชมัตตันสำหรับพยากรณ์ความเป็นไปของบ้านเมืองในรอบปี เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการบันทึกวิธีการคำนวณหรือข้อสังเกตต่าง ๆ รวมถึงบันทึกปรากฏการณ์ท้องฟ้าที่เกิดขึ้นจริง ณ เวลานั้น ซึ่งเป็นประโยชน์ในการตรวจสอบประวัติศาสตร์ ตลอดจนแสดงถึงภูมิปัญญาของบุคคลที่บันทึกเอกสารในยุคนั้นว่ามีความเข้าใจหรือใช้ประโยชน์ในด้านดาราศาสตร์มากน้อยเพียงใด

          โครงการหอจดหมายเหตุดาราศาสตร์แห่งชาติ สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) เล็งเห็นความสำคัญจึงได้จัดโครงการอบรมวิชาการ “สารัตถะเอกสารดาราศาสตร์สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น : กรณีศึกษาเรื่องระบบเวลา ปฏิทิน และอุปราคา” ระหว่างวันที่ 6-7 มิถุนายน พ.ศ. 2566 เวลา 8.30 น. - 16.30 น. เพื่อเป็นการแนะแนวการวิเคราะห์และใช้งานเอกสารโบราณในด้านดาราศาสตร์ รวมถึงเรื่องอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ระบบเวลา ปฏิทินจันทรคติและปฏิทินโหร เอกสารการคำนวณสุริยุปราคาและจันทรุปราคา ซึ่งส่วนใหญ่ปรากฏอยู่ในช่วงรัชกาลที่ 3-5 เป็นช่วงเวลาที่ประเทศไทยเปิดรับวิทยาการจากตะวันตกอย่างเข้มข้น และมีการประยุกต์ใช้สหวิทยาการเพื่อปรับปรุงพัฒนาประเทศด้านต่าง ๆ ซึ่งทำให้เกิดความหลากหลายในด้านการบันทึก ตลอดจนมีการถ่ายทอดภูมิปัญญาระหว่างวิทยาการตะวันออกและตะวันตกอย่างมีนัยสำคัญ

2.วัตถุประสงค์

2.1 เพื่อให้ผู้เข้ารับการอบรม มีความรู้ในเบื้องต้นถึงรูปแบบ ประเภท ข้อจำกัด ของการบันทึกเอกสารดาราศาสตร์

2.2 เพื่อการวิเคราะห์เนื้อหา และการสังเคราะห์ภูมิปัญญามาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ในปัจจุบัน

3.เป้าหมายของโครงการ

3.1 จำนวนผู้เข้าร่วมโครงการจำนวน 50 คน ประกอบด้วยนักเรียน นักศึกษา  บุคลากรทางการศึกษา บุคคลทั่วไปที่มีความสนใจ เจ้าหน้าที่ของ สดร.

3.2 ผู้ดำเนินการบรรยาย โดย

              นายวรพล ไม้สน รองเลขาธิการสมาคมดาราศาสตร์ไทย

             นายองค์การ เกตุแก้ว ข้าราชการครูฯ อุทยานวิทยาศาสตร์พระจอมเกล้า ณ หว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

4.ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

4.1 ผู้เข้าอบรมได้รับความรู้ในเบื้องต้นถึงรูปแบบ ประเภท ข้อจำกัด ของการบันทึกเอกสารดาราศาสตร์

4.2 ผู้เข้าอบรมสามารถวิเคราะห์เนื้อหา และการสังเคราะห์ภูมิปัญญามาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์ในปัจจุบัน

5. วิธีการประเมินโครงการ

5.1 การประเมินผลจากแบบสอบถามหลังเข้ารับการอบรม

กำหนดการโครงการอบรมวิชาการ

“สารัตถะเอกสารดาราศาสตร์สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น : กรณีศึกษาเรื่องระบบเวลา ปฏิทิน และอุปราคา”
ระหว่างวันที่ 6-7 มิถุนายน พ.ศ. 2566 เวลา 8.30 น. - 16.30 น.

ณ อาคารท้องฟ้าจำลองและนิทรรศการ ห้องแอนโดรเมดา อุทยานดาราศาสตร์สิรินธร จังหวัดเชียงใหม่

วันที่ 6 มิถุนายน 2566

08.00-08.30 น.   ลงทะเบียน

08.30-09.00 น.   กล่าวเปิดพิธี โดย รศ.บุญรักษา สุนทรธรรม : ที่ปรึกษา สดร.

09.00-10.30 น.   ลักษณะและสำคัญของเอกสารดาราศาสตร์สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

                            โดย  นายวรพล ไม้สน : รองเลขาธิการสมาคมดาราศาสตร์ไทย

10.30-10.40 น.   พักรับประทานอาหารว่าง

10.40-12.10 น.   ประสบการณ์การสืบค้นเอกสารดาราศาสตร์ฯ ณ หน่วยงานของรัฐและเอกชน

                            โดย นายองค์การ เกตุแก้ว : ข้าราชการครูฯ อุทยานวิทยาศาสตร์พระจอมเกล้า ณ หว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

                            (Senior Project: “การวิเคราะห์วิธีคำนวณตำแหน่งดาวเคราะห์ในคัมภีร์สุริยยาตร์และมานัตต์”)

12.10-13.00 น.   พักรับประทานอาหารกลางวัน

13.00-14.30 น.   สารัตถะเอกสารดาราศาสตร์ฯ ด้านระบบเวลาและปฏิทิน โดย นาย วรพล ไม้สน

14.30-14.40 น.   พักรับประทานอาหารว่าง

14.40-16.30 น.   สารัตถะเอกสารดาราศาสตร์ฯ ด้านระบบเวลาและปฏิทิน (ต่อ) โดย นายวรพล ไม้สน

16.30-17.00 น.    ถามตอบ/จบการบรรยาย

วันที่ 7 มิถุนายน 2566

08.30-09.00 น.   ลงทะเบียน

09.00-10.30 น.   สารัตถะเอกสารดาราศาสตร์ฯ ด้านการคำนวณตำแหน่งดาวและอุปราคา โดย นายวรพล ไม้สน

10.30-10.40 น.   พักรับประทานอาหารว่าง

10.40-12.10 น.   สารัตถะเอกสารดาราศาสตร์ฯ ด้านการคำนวณตำแหน่งดาวและอุปราคา (ต่อ) โดย นายวรพล ไม้สน

12.10-13.00 น.   พักรับประทานอาหารกลางวัน

13.00-14.50 น.   การสังเคราะห์ความรู้จากเอกสารดาราศาสตร์์สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น : กรณีศึกษาจากการจัดทำต้นฉบับ “สหวิทยาการในสรรพคราสหว้ากอ”

                            โดย นายวรพล ไม้สน

14.50-15.00 น.   พักรับประทานอาหารว่าง

15.00-16.30 น.   การสังเคราะห์ความรู้จากเอกสารดาราศาสตร์์สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น : กรณีศึกษาจากการจัดทำต้นฉบับ “สหวิทยาการในสรรพคราสหว้ากอ”

                            โดย นายองค์การ เกตุแก้ว

16.30-17.00 น.    ถามตอบ/จบการบรรยาย

กำหนดการอาจเปลี่ยนแปลงได้
ตามความเหมาะสม

หมายเหตุ  :  

1.ลงทะเบียน Online ผ่าน QR code  เข้าร่วมภายในวันที่ 22 พฤษภาคม 2566  

2.ฟรีค่าลงทะเบียน/อาหารและเครื่องดื่ม

3.ผู้สมัครเข้าร่วมอบรมเป็นผู้เสียค่าใช้จ่ายในการเดินทางและค่าที่พัก

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม

ผู้รับผิดชอบโครงการ (จิราภา)

โทรศัพท์ 053-121-268 ต่อ 202 / 098 423 9442

E-mail : This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.